Begin dit jaar rapporteerden we in onze blogpost dat Betelgeuze, een heldere ster in het sterrenbeeld Orion, alsmaar minder helder scheen. Astronomen dachten aan een voorbode van een naderend en explosief levenseinde van Betelgeuze. Maar nu is de echte reden wellicht gekend.
Hubble Telescoop
Waarnemingen met de bekende Hubble Space Telescoop tonen aan dat de onverwachte afname in helderheid van de ster Betelgeuze, afgelopen winter, wellicht is veroorzaakt doordat de ster een enorme hoeveelheid heet materiaal de ruimte heeft ingeblazen. Deze enorme uitbarsting veroorzaakte een donkere wolk van stof die de helderheid van deze ster, gezien vanaf de aarde, verminderde.
Speculaties
Astronomen merkten in oktober 2019 op dat de rode superreus Betelgeuze, de bekende ster in het sterrenbeeld Orion, duidelijk minder helder begon te worden. Uiteindelijk was de ster in februari 2020 meer dan drie keer zo zwak geworden als normaal. Maar enige tijd erna keerde de helderheid opnieuw terug naar normale waarden.
Deze plotse helderheidsafname zorgde voor heel wat speculaties en sterrenkundigen hadden hier in eerste instantie geen exacte verklaring voor. Zo was één van de denkpistes dat de afname veroorzaakt kon worden door gigantische zonnevlekken op het oppervlak van de ster of dat het een gevolg kon zijn van een gigantische uitbarsting.
Stofwolk
Waarnemingen met behulp van de Hubble Space Telescoop tonen nu aan dat er inderdaad sprake is geweest van een gigantische wolk donker stof rondom Betelgeuze die wellicht afkomstig is nadat een kolossale convectie cel opsteeg vanuit het inwendige van de ster. Zo zou er een grote hoeveelheid warm materiaal de ruimte zijn in geslingerd. Dit warm materiaal kwam in de koudere buitenste lagen van de atmosfeer van Betelgeuze terecht, koelde af en vormde vervolgens een stofwolk. Deze wolk moet zo omvangrijk zijn geweest dat deze een groot deel van het licht van de ster heeft geblokkeerd.
Oorzaak
Over de oorzaak van deze uitbarsting tasten sterrenkundigen echter nog in het duister. Zo zou het opstijgen van de convectie cel extra in de hand gewerkt worden door de pulsaties (bewegingen van een ster) die Betelgeuze vertoont. Op het moment van de uitbarsting was Betelgeuze namelijk aan het opzwellen. Deze ster kent van nature een 420 dagen tellende cyclus waarin de ster opzwelt en vervolgens terug inkrimpt.
Bij het opzwellen van de ster zou dit het warme materiaal een extra duwtje in de rug hebben geven waardoor de gigantische stofwolk is ontstaan. Astronomen sluiten niet uit dat deze bijzondere helderheidsafname een voorbode kan zijn van een supernova-explosie die de ster vroeg of laat te wachten staat.
Supernova
Betelgeuze maakt in snel tempo haar brandstof op. Aangezien dit haar bron van energie is, kan deze zonder brandstof niet meer opboksen tegen de zwaartekracht en stroomt er een deel van haar massa naar de kern. Die kern wordt uiteindelijk steeds zwaarder tot deze in elkaar stort met als resultaat een gigantische supernova-explosie.
Een dergelijke supernova-explosie zou zelfs overdag vanaf de aarde goed zichtbaar zijn. Dit kan echter nog vele duizenden jaren duren. Omdat Betelgeuze ongeveer 725 lichtjaar van ons is verwijderd, zien we de ster nu zoals deze er rond het jaar 1300 uitzag. De uitbarsting die leidde tot de afname in helderheid vond dus eigenlijk in de middeleeuwen plaats.
Bron: Spacepage