Near-miss-Day – maar ooit zal het wel raak zijn!
Dagelijks vallen er tonnen aan ruimtestof en meteoroïden in de dampkring. Het overgrote deel verbrandt en verdampt in onze atmosfeer. Wanneer zo’n stofje door de atmosfeer klieft, kan je het zien als een helder meteoorspoor/flits. Af en toe kan je een heel heldere zien. Om zeker eentje te kunnen zien, moet je zoveel mogelijk heldere avonden en nachten op de uitkijk staan om de meteoren waar te nemen en te rapporteren. Daar moet je natuurlijk toewijding en volharding voor opbrengen! En soms kan je dan eens een “vette” zien.
Vuurbol in Vlaanderen
Op 22 januari ll. verscheen er een vuurbol boven Vlaanderen. (lees dat bericht hier na)
Helaas werd deze nog niet gevonden. Misschien zal deze ook nooit gevonden worden omdat ie helemaal opgebrand is en geen restant het aardoppervlak bereikt heeft. Maar misschien ligt het toch ergens tussen Aalst en Dendermonde?
Een dikke maand later, op 28 februari verscheen er een vuurbol boven het Verenigd Koninkrijk. De meteoriet werd 3 dagen later gevonden nabij het plaatsje Winchcombe in het graafschap Gloucestershire. Het bleek een koolstofhoudende chondriet te zijn. Deze soort is zeldzaam en is een restant uit het prille ontstaan van ons zonnestelsel.
Detecteren van meteoren op het dak van de Cosmodrome
Maar je kan je ook nuttig maken vanuit je zetel, binnenshuis. Voor er digitale middelen beschikbaar waren moest je de meteoren met het blote oog gaan waarnemen of fotograferen; maar nu zijn er veel speciale digitale camera’s die de hemel constant en automatisch bewaken. De data en beelden worden door computers voorgeselecteerd en geanalyseerd.
Zo worden de meteoren ook met een radio-ontvanger gedetecteerd. Het BIRA (Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie) te Ukkel heeft in België een netwerk van zo’n 30 antennes uitgesponnen, waarvan eentje op het dak van de Cosmodrome staat.
Het netwerk, BRAMS (Belgian RAdio Meteor Stations) maakt elke 5 minuten een datarapport van gedetecteerde meteorenreflecties. Het BIRA heeft in het zuiden van België, in Dourbes, een zender opgesteld dat een constant signaal uitzendt, in alle richtingen boven het horizontale vlak. Dit signaal bereikt door de kromming van de aarde de antenne op de Cosmodrome niet, want het signaal passeert ruim 1 km boven onze antenne.
Maar als er een meteoroïde in de dampkring boven België duikt, veroorzaakt dat een soort elektromagnetische spiegel waarop het signaal uit Dourbes weerkaatst. Dat signaal wordt wel door onze antenne ontvangen. Het voordeel van deze detectiewijze is dat het 24/7 werkt en ook de ons onbekende “daglichtmeteoren” kan detecteren. Deze gegevens worden door het BIRA verzameld. Elke dag komen er zo meer dan 8000 spectrogrammen of datasets binnen om te analyseren.
Hierbij kan je ook bijdragen om de meteorenreflecties reeds voor te selecteren. Zie hiervoor hun webstek (ook in het Nederlands) met uitgebreide instructies:
Dit is ook leuk: luisteren naar meteoren! Het geluid is afkomstig van het gedetecteerde hoge-frequentie reflectiesignaal omgevormd naar een hoorbare frequentie/geluid.
Antenne, meteostation en camera op het dak van de Cosmodrome
Nog meer wetenschap, iets voor jou?
Citizen Science of Burgerwetenschap is een laagdrempelige samenwerkingsvorm tussen wetenschappers en gewone burgers met zin voor wetenschap. Een mooi voorbeeld zijn de jaarlijkse vogeltellingen, maar er zijn ook langlopende sterrenkundige projecten. Al deze projecten worden via het internet georganiseerd en iedereen, ook schoolkinderen kunnen meedoen. Het geeft een idee hoe wetenschappelijk werk er voor een stuk uitziet.
Bij ruimteonderzoekingen wordt veel data afkomstig van satellieten of langlopende projecten verzameld. De wetenschappers kunnen best wat hulp gebruiken om de veelheid van al deze data te verwerken. Soms betreft het voorbereidend werk maar je kan er echt ook iets ontdekken. Adhv beelden van de SOHO-satelliet[1] werden al meer dan 3400 kometen ontdekt (de meeste gedesintegreert door de Zon). Men heeft zelfs een verloren gewaande satelliet teruggevonden, en men heeft ook een stersysteem met 5 exoplaneten ontdekt. In 2007 ontdekte een Nederlandse schooljuf via zo’n project op één van de vele opnamen genomen door de Hubble-telescoop, een tot dan, onbekende nevel nabij een sterrenstelsel. Het staat nu te boek als “Hanny’s Voorwerp”.
De opkomst en het toepassen van A.I. (Artificiële Intelligentie) op deze gegevens zou het verwerken van deze data via Citizen Science in de toekomst kunnen verdringen, wie weet. Maar R.I. (Reële Intelligentie) is nog altijd het best!
Hieronder een selectie:
https://www.zooniverse.org/favorites/ https://www.zooniverse.org/projects/zooniverse/radio-meteor-zoo
https://www.zooniverse.org/projects/zookeeper/galaxy-zoo/
https://www.globeatnight.org/
https://www.zooniverse.org/projects/ianc2/exoplanet-explorers
https://www.zooniverse.org/projects/marckuchner/backyard-worlds-planet-9
https://www.zooniverse.org/projects/tingard/galaxy-builder
https://www.zooniverse.org/projects/chrismrp/radio-galaxy-zoo-lofar
https://skyandtelescope.org/get-involved/list-citizen-science-projects/
https://www.go-astronomy.com/citizen-science-astronomy.htm
Het kan soms zijn dat het lijkt dat een bepaald Citizen Science Project is stopgezet of “voltooid”. Dit is niet altijd zo! Soms duurt het even vooraleer er een nieuwe te beoordelen batch aan data toegevoegd wordt, dus regelmatig de webstekken raadplegen en naar nieuwe projecten googelen.
[1] SOHO is de afkorting voor Solar and Heliospheric Observatory en is een ruimtetelescoop die de zon observeert.